در دشت‌های طلایی خوزستان، نیشکر به نمادی فراتر از یک محصول کشاورزی تبدیل شده است. این صنعت با خلق زنجیره‌ای منحصربه‌فرد از ارزش، توانسته موتور محرک اقتصاد منطقه و الگویی زنده از توسعه پایدار باشد. هر مرحله از کشت تا تبدیل نیشکر، دریچه‌ای به سوی اشتغال پایدار گشوده است.
اقتصاد مقاومتی در عمل
صنعت نیشکر خوزستان با ایجاد بیش از ۱۵۰ هزار شغل مستقیم و ۴۵۰ هزار فرصت کاری غیرمستقیم، نقشی بی‌بدیل در اقتصاد منطقه ایفا می‌کند. این صنعت نه‌تنها یک‌چهارم نیروی کار کشاورزی استان را جذب کرده، بلکه از نظر اشتغال‌زایی، سه‌برابر صنعت فولاد خوزستان اثرگذار بوده است. هر هکتار کشت نیشکر به‌طور متوسط پنج فرصت شغلی دائم ایجاد می‌کند.
از خاک تا فناوری‌های پیشرفته
زنجیره ارزش نیشکر، طیف گسترده‌ای از مشاغل را در بر می‌گیرد. از کشاورزی سنتی با ۸۰ هزار نیروی بومی تا صنایع تبدیلی با ۴۰ هزار شغل تخصصی، از خدمات لجستیکی با ۲۵ هزار موقعیت شغلی تا مراکز تحقیق و توسعه با سه هزار دانش‌آموخته دانشگاهی. این تنوع شغلی، الگویی کم‌نظیر از همزیستی سنت و مدرنیته را به نمایش گذاشته است.
نوآوری اجتماعی در دل کشت‌زارها
صنعت نیشکر با ایجاد شهرک‌های مسکونی ویژه کارکنان، تعاونی‌های زنان و مراکز نوآوری، رویکردی جامع به اشتغال داشته است. راه‌اندازی ۸ هزار شغل ویژه بانوان در بخش بسته‌بندی، تأسیس ۵۰ استارت‌آپ دانش‌بنیان و ایجاد مراکز مهارت‌آموزی، گواهی بر این مدعاست که نیشکر تنها یک محصول کشاورزی نیست، بلکه دانشگاهی زنده برای پرورش نیروی انسانی ماهر است.
اثرات موجی بر توسعه منطقه‌ای
رونق کسب‌وکارهای محلی، احداث مراکز آموزشی تخصصی و توسعه زیرساخت‌های رفاهی از پیامدهای غیرمستقیم این صنعت بوده است. هر ۱۰۰ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری در این بخش به ایجاد ۱۲۰۰ شغل جدید منجر شده و زندگی بیش از ۲۰۰ هزار خانواده را تحت تأثیر قرار داده است. این صنعت به‌گونه‌ای عمل کرده که گویی هر ساقه نیشکر، ریشه در اقتصاد محلی دوانده است.
افق‌های پیش‌رو؛ مشاغل آینده
صنعت نیشکر در حال پوست‌اندازی است و مشاغل نوظهوری در حال تولد هستند. نیاز به متخصصان کشاورزی دقیق با استفاده از پهپادها، مهندسان بیورآکتور برای تولید سوخت‌های زیستی و طراحان محصولات پایدار از ضایعات، نشان می‌دهد که تا یک دهه آینده، سهم مشاغل دانش‌محور در این صنعت به ۳۰ درصد خواهد رسید.
الهام‌بخش جهانی
تجربه موفق خوزستان در تلفیق کشاورزی با صنعت و فناوری، مورد توجه مجامع بین‌المللی قرار گرفته است. سازمان جهانی کار، پروژه‌های نیشکر خوزستان را به‌عنوان الگوی توسعه روستایی معرفی کرده و کشورهایی مانند برزیل و هند از این مدل برای ایجاد اشتغال پایدار الگوبرداری کرده‌اند.
روایتی از امید و پایداری
نیشکر خوزستان داستان غرورآفرین اقتصاد مقاومتی است؛ داستانی که در آن هر ساقه، نماد پایداری و هر محصول، نشانه‌ای از خودکفایی است. این صنعت ثابت کرده که می‌تواند هم‌زمان بستر ساز اشتغال پایدار، محرک نوآوری و الهام‌بخش توسعه منطقه‌ای باشد. طلای سبز خوزستان نه‌تنها شیرینی به اقتصاد ایران بخشیده، که درس‌هایی ماندگار در مدیریت منابع انسانی و توسعه پایدار به جهانیان آموخته است.
نویسنده یادداشت #اعظم_صمدزاده
