خوزستان و چرخه فرسوده سلامت؛ از تجویزهای بیمحابا تا خلأ زیرساختهای دارویی
معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی اهواز بهعنوان مرجع نظارتی بر محصولات تولیدی استان، نقش محوری در رسیدگی به شکایات مردمی و صیانت از سلامت جامعه دارد. این معاونت علاوه بر ثبت، پیگیری و پاسخگویی به شکایات مرتبط با محصولات کارخانجات تحت پوشش، وظیفه دارد اعتراضهای دریافتی از سایر دانشگاههای علوم پزشکی و نیز گزارشهای مردمی درباره محصولات تولیدی استان یا سطح کشور را بررسی و به مراجع بالادستی منعکس کند. بخشی از وظایف این مجموعه به اختلافات حرفهای نیز مربوط میشود؛ از جمله رسیدگی به شکایات مسئولان فنی درباره عدم اجرای مقررات از سوی کارفرمایان و همچنین شکایات مدیران واحدهای تولیدی نسبت به مسئولان فنی. همچنین معاونت غذا و دارو موظف است در پروندههای مطرحشده توسط اداره کار و امور اجتماعی در زمینه اختلافات میان کارفرمایان و مسئولان فنی، نسبت به استعلامهای رسمی پاسخگو باشد.
در روزهایی که موضوعات مربوط به پدافند غیرعامل اهمیت مضاعف یافته، دکتر مسعود مهدوینیا، معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی اهواز، در نشست خبری ۱۷ آذر با تأکید بر نقش آموزش عمومی در سلامت جامعه گفت: «یکی از مهمترین مؤلفههای پدافند غیرعامل، افزایش آگاهی مردم است. امروز در حوزههای مختلف دارو، غذا، مکملها و فرآوردههای سلامت—نیازمند ارتقای سواد سلامت هستیم.»
مهدوینیا با بیان اینکه مباحثی همچون حذف معاونت غذا و دارو، اهمیت آگاهیبخشی را بیشتر کرده، افزود: «برای اینکه بتوانیم بهصورت مؤثر این مأموریت را پیش ببریم، شورایی با مشارکت اعضای هیئت علمی، کارشناسان حوزه سلامت و روابط عمومی تشکیل دادهایم. قرار است با کمک نهادهایی مثل اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، آموزشوپرورش و سایر دستگاهها سطح سواد سلامت مردم را افزایش دهیم. امیدواریم در جلسات پیشرو حضور فعال و همراهی مؤثر داشته باشند.»
صدرنشینی خوزستان در مصرف آنتیبیوتیک و فرآوردههای تزریقی
معاون غذا و دارو با اشاره به آسیبهای الگوی مصرف دارو در استان گفت: «در خوزستان با مشکل جدی در الگوی مصرف دارو روبهرو هستیم. استان ما بالاترین میزان مصرف آنتیبیوتیک و فرآوردههای تزریقی را در کشور دارد، و در سطح جهانی نیز ایران از رکوردداران مصرف تزریقی است. این وضعیت، هم هزینههای سنگینی بر دوش دولت میگذارد و هم سلامت جامعه را تهدید میکند. علاوه بر این، بخشی از مصرف مربوط به فرآوردههای قاچاق یا فاقد لیبل اصالت است که خطرات جدی برای مردم دارد. در حوزه تغذیه نیز میزان کالری دریافتی، مصرف مکملها و محصولات نامطمئن نیازمند نظارت و آموزش جدی است.»
خلأ سرمایهگذاری سلامت در خوزستان؛ بحران کرونا زنگ هشدار بود
مهدوینیا با اشاره به ظرفیتهای بالقوه استان گفت: «خوزستان از لحاظ زیرساختها برای سرمایهگذاری در حوزه فرآوردههای سلامت جزو بهترین استانهاست، اما متأسفانه تاکنون هیچ کارخانه داروسازی در استان ایجاد نشده و در بخش صنایع غذایی و آرایشی ـ بهداشتی نیز هلدینگهای بزرگ حضور ندارند. نبود این صنایع در زمان بحران، آسیبهای جدی ایجاد میکند. نمونهاش دوران کرونا بود که بسیاری از فرآوردههای حیاتی را در استان نداشتیم ولی مصرف به حداکثر رسیده بود. با سازمان صمت، شهرکهای صنعتی و هلدینگهای دارویی جلسات خوبی داشتیم و مقرر شده کمیتهای با حضور این نهادها و هماهنگی معاونت اقتصادی استانداری تشکیل شود. هدف ما ایجاد شهرک دارویی در خوزستان است. مکانیابی انجام شده و چند نقطه، از جمله اندیمشک—به دلیل برخورداری از برق، منابع آبی و دسترسی بزرگراهی—گزینههای جدی هستند. منطقه آزاد اروند نیز ظرفیت ویژهای دارد.»
به گفته مهدوینیا، در سالهای گذشته حلقهها به هم متصل نبودند و استان نتوانسته بود سرمایهگذاران را قانع کند؛ اما اکنون با تشکیل کمیته و پیگیری ساختاری، تلاش میشود این پروژه به سرانجام برسد.
نظارت بر محصولات کشاورزی و شناسنامهدار کردن مزارع
مهدوینیا یکی از مهمترین حوزههای مرتبط با سلامت را نظارت بر باقیمانده سموم، فلزات سنگین، نیترات و سایر آلایندهها در محصولات کشاورزی دانست و ادامه داد:«آزمایشات دو سالهای انجام شده و نشان میدهد برخی شاخصها قابل قبول نیستند. شناسنامهدار کردن مزارع و باغات از مهمترین برنامههاست و مجلس و دولت نیز شیوهنامههای مربوطه را ابلاغ کردهاند. با سازمان جهاد کشاورزی جلساتی برگزار شده و امیدواریم خوزستان اولین استان باشد که زنجیره تولید کشاورزیث خاک تا محصول نهایی، به شکل کاملاً ایمن و قابل ردیابی مدیریت شود.»
آلودگی هوا و توصیههای سلامت؛ نقش آنتیاکسیدانها
مهدوینیا درباره اینکه مردم در شرایط آلودگی هوا چه اقداماتی میتوانند انجام دهند گفت: «رادیکالهای آزاد موجود در هوا وارد بدن میشوند و حتی از طریق پوست جذب میگردند و به بافتها آسیب میزنند. افزایش مصرف آنتیاکسیدانها—خصوصاً میوه و سبزیجات—و در موارد لازم مصرف مکملهایی مانند گلوتاتیون (در صورت تجویز پزشک) میتواند تا حد زیادی جلوی این آسیب را بگیرد.»
واحد مشاوره دارویی؛ خدمتی رایگان اما ناشناخته
معاون غذا و دارو توضیح داد: «واحد اطلاعرسانی ما بهصورت رایگان خدمات مشاوره درباره نحوه مصرف صحیح دارو، عوارض جانبی، تداخلات، نگهداری دارو و تمام سوالات مرتبط ارائه میدهد. مردم میتوانند با شماره ۱۹۰ یا ۹۱۰ – داخلی ۳۳۲ تماس بگیرند، اما متأسفانه بسیاری از شهروندان از این خدمت مطلع نیستند. رسانهها میتوانند نقش مهمی در معرفی این سامانه ایفا کنند.»
چهار شاخص تجویز دارو؛ خوزستان در وضعیت نامطلوب
مهدوینیا تأکید کرد: «در هر چهار شاخص اصلی نسخهنویسی—از جمله تعداد اقلام موجود در نسخه و میزان تجویز آنتیبیوتیک—وضعیت خوزستان بالاتر از میانگین کشوری است. بخشی از این وضعیت ناشی از فشار مردم بر داروخانههاست. رسانهها باید در آگاهیبخشی نقشآفرینی کنند.
